6. Sınıf 4. Ünite 2. Bölüm yoğunluk konu anlatımında düzgün ve düzgün olmayan cisimlerin hacimlerini hesaplamayla beraber, kütleyi ölçerek bu bilgiler ile yoğunluk hesaplayacağız.
KÜTLE
- Her maddenin belirli bir kütlesi vardır.
- Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür.
- Kütle birimi olarak kilogram(kg) ya da gram(g) kullanılır.
- Kütleyi “m” sembolü ile gösteririz.
ÖRNEK:
Yukarıda eşit kollu terazinin bir tarafına taş koyduğumuzda bunu dengede tutan kütle 200 gram ise bu taşın kütlesi 200 gramdır.
HACİM HESAPLAMA
1 – Düzgün şekilli cisimlerin hacimlerini hesaplamak için 3 ayrıtı bilmemiz lazım.
2 – Bu 3 ayrık eni, boyu ve yüksekliğidir.
3 – Bu 3 ayrıtı çarptığımız zaman cismin kapladığı alanı yani hacmini buluruz.
ÖRNEK:
Her bir ayrıtı 5 cm olan küpün hacmini bulalım.
Hacim(V)= 5 cm x 5 cm x 5 cm = 125 cm3 olarak bulunur.
ÖRNEK:
Eni 2 cm, boyu 5 cm ve yüksekliği 10 cm olan kutunun hacmini bulalım.
Hacim(V)= 2 cm x 5 cm x 10 cm = 125 cm3 olarak bulunur.
Belirli bir şekli olmayan cisimlerin yoğunluğunu hesaplama
- Şekli düzgün olmayan cisimlerin hacmini hesaplamada sıvılardan yararlanırız.
- Sıvıların hacimleri kadar yer değiştirmesi özelliğinden yararlanılarak taş gibi cismin hacmini hesaplarız.
- Yukarıda dereceli silindirde 100cm3 su vardır. Su içerisine taş attığımızda suyun hacmi 160cm3 olduğuna göre taşın hacmi 160 – 100 = 60 cm3 olacaktır.
YOĞUNLUK HESAPLAMA
- Yoğunluk, bir cismin birim hacmindeki kütle miktarıdır.
- Yoğunluk “d” ile gösterilir.
- Örneğin yoğunluku 5 g/cm3 olan cisim 1 cm3‘ünde 5 gram madde bulunmaktadır.
ÖRNEK:
Yukarıda 270 gram olan bir küpün yoğunluğunu hesaplayınız.
Yorum olarak bu küpün 1 cm3‘ünde 10 gram madde bulunmaktadır diyebiliriz.
YOĞUNLUK GRAFİĞİ
- Yoğunluk ile ilgili kütle-hacim grafiklerini hesaplamalar yaparak yorumlayacağız.
YOĞUNLUK AYIRT EDİCİ BİR ÖZELLİKTİR
- Her maddenin yoğunluğu birbirinden farklıdır.
- Yani 1 cm3 hacmindeki bir kutuya farklı maddeler eklediğimizde her birinin kütleleri farklı olacaktır. Bunun sebebi cisimlerin yoğunluklarının farklı olmasıdır.
Maddeler | Yoğunluk(g/cm3) |
Su | 1 g/cm3 |
Ayçiçek yağı | 0,92 g/cm3 |
Benzin | 0,7 g/cm3 |
Mazot | 0,85 g/cm3 |
Çinko | 7 g/cm3 |
Demir | 7,8 g/cm3 |
Alüminyum | 2,7 g/cm3 |
Altın | 19,3 g/cm3 |
Civa | 13,6 g/cm3 |
- Tabloda verilen farklı maddelerin yoğunlukların birim hacim yani 1 cm3 hacmindeki kütleleri birbirinden farklıdır.
- Örneğin 1 cm3 hacmindeki bir altın 19,3 gram gelecek iken su 1 gram gelecektir.
SUYUN GÜNLÜK YAŞAMDA ÖNEMİ
- Bir cisim sıvı halden katı hale geçtiğinde hacmi artarken suyun tüm sıvılardan farklı olarak hacmi artar.
- Ağzına kadar su dolu bir şişe derin dondurucuda buz haline geldiğinde hacmi artarak genişler ve şişe çatlar. Bu suyun diğer sıvılardan farklı olarak donduğunda hacminin arttığını gösterir.
- Su buz haline geçerken kütlesi değişmediği fakat hacminin artması sebebi ile yoğunluğu azalır. Yani buzun yoğunluğu sudan küçük olur ve buz suda yüzer.