6. Sınıf 2. Ünite 3. Bölüm Dolaşım Sistemi Konu Anlatımı
DOLAŞIM SİSTEMİ
Dolaşım sisteminin amacı nedir?
Dolaşım sistemi vücut içerisindeki madde alışverişini sağlamaktadır. Bu dolaşım içerisinde yararlı maddeler hücrelere, zararlı maddeler ise hücrelerden gerekli organlara taşınmaktadır.
Dolaşım sisteminin görevleri nelerdir?
- Dolaşım sistemi hücreler için gerekli olan besin ve oksijeni taşımaktadır.
- Hücrelerde ortaya çıkan atık maddeleri böbrek, akciğer gibi boşaltım organlarına iletmektir.
- Vücut sıcaklığını dengede tutmaktadır.
Dolaşım sistemi organları hangileridir?
Dolaşım sistemi kalp, kan ve damarlar ile dolaşım sistemini oluşturmaktadır.
1 – KALP
- Kalbin görevi vücuda gerekli olan kanı pompalamaktır.
- Kalbimiz yapı olarak 4 kısımdan oluşmaktadır. Bu kısımlara odacık adı verilmektedir.
- Kalbimizin üst kısımdaki odacıklarına kulakçık, alt kısımdaki odacıklarına karıncık adı verilir.
- Kalbimizin sağ odacıklarında kirli, sol odacıklarında temiz kan bulunmaktadır.
- Kalbimizde kirli ve temiz kan karışmadığı için insanlar sıcak kanlı canlılardır.
Nabız ve Tansiyon
Kalbin kan pompalaması için yaptığı basınçla oluşan ritmik hareketlerin sayısına nabız denir.
İnsanlarda nabız 60 saniyede,
• 0 – 1 yaş bebeklerde 120 – 140 arası
• 1 – 7 yaş çocuklarda 90 – 120 arası
• 7 – 20 yaş gençlerde 80 – 90 arası
• 20 yaş üzeri yetişkinlerde 68 – 80 arası normal kabul edilir.
Kanın kan damarlarına yaptığı basınca tansiyon denir. Sağlıklı ve yetişkin bir kişinin normal tansiyon değeri 120 mm-Hg ile 80 mm-Hg arasında gelmektedir. Bizler buna günlük hayatta 12-8 olarak ifade etmekteyiz.
2 – DAMARLAR
Vücudumuzun her hücresine kadar ulaşan ve içerisinde kan taşıyan boru şeklindeki yapılardır. İnsan vücudunda farklı görevde 3 adet damar çeşidi vardır. Bu damarlar atardamar, toplardamar ve kılcaldamardır.
A – Atardamar
- Kalpten çıkan damarlara atardamar adı verilir.
- Atardamarlar yoğun olarak temiz kan taşır.(Sadece akciğer atardamarı yoğun olarak kirli kan taşır.)
- Atardamarlar kan basıncı ve kan akış hızı yüksek olan damarlardır.
- Kalptan çıkan en büyük atardamar Aort atardamardır.
B – Toplardamar
- Hücrelerde ortaya çıkan zararlı maddeleri toplayarak kalbe getiren damarlardır.
- Kalbe gelen damarlara toplardamar adı verilir.
- Toplardamarlar yoğun olarak kirli ve atık madde taşır.(Sadece akciğer toplardamarı yoğun olarak temiz kan taşır.)
- Toplardamarların kan akış hızı atardamarlara göre çok daha yavaştır.
C – Kılcaldamarlar
- Vücut hücrelerinin etrafında madde alışverişinde yoğun olarak görev alan ince damarlardır.
- Kılcaldamarlar atardamar ile toplardamarlar arasında bulunur.
- Kanın akış hızının en yavaş olduğu damarlardır.
3 – KAN
Kan vücuttaki besin, oksijen, karbondioksit ve atık maddeleri taşımakla görevli sıvıdır.
Kan, kan hücreleri ve kan plazması olarak ikiye ayrılır.
A – Kan plazması
- Kanın %55 gibi bir oranını kan plazması oluşturur.
- Kan plazmasının içinde yoğun miktarda su bulunurken ayrıca karbonhidrat, protein, yağ, mineral, hormon da bulunur.
A – Kan hücreleri
Kan hücreleri alyuvar, akyuvar ve kan hücreleri olarak üç gruba ayrılır.
- Kana kırmızı renk veren kan hücreleridir.
- Alyuvarlar oksijen ve karbondioksit taşımakla görevlidir.
- Vücudu mikroplara karşı savunmada görevli kan hücrelerdir.
- Sayısı diğer kan hücrelerinden azdır fakat mikroplar girdiğinde alyuvarların da sayısı artar.
- Beyaz renkli kan hücreleridir.
Kan pulcukları
- Yaralanma ve kesiklerde yaraların kapanmasında görevlidir.
- Kanın pıhtılaşmasını sağlar.
- Kırmızı kemik iliğinde üretilir.